Een patatje in Minnertsga - familiegeschiedenis

Eind december ben ik in het noorden van het land en besluit enige research te doen voor het verhaal dat ik schrijf over mijn familie. Mijn overgrootmoeder Aaltje Schotanus is in 1862 geboren in Minnertsga, een dorpje in het noorden van Friesland. Haar vader Johannes Schotanus was kleermaker. In mijn familie gaat het verhaal dat de familie Schotanus mijn overgrootvader Enne Nieuwenhuis, die visser was, te min vond. Zou dat echt zo zijn? In wat voor huis zou Aaltje zijn opgegroeid? Via via heb ik gehoord dat kleermakerij Schotanus plaats heeft gemaakt voor een snackbar. Hoog tijd om een patatje te eten in Minnertsga.

Aan het eind van de middag rijd ik voorzichtig – wat is het hier donker - over smalle wegen via Berlikum en Wier naar Minnertsga. Mijn auto parkeer bij de hervormde kerk en ik loop het dorp in. Op de een of andere manier stelde ik me voor dat Minnertsga een hoofdstraat zou hebben met naast elkaar zaken als een kapper, een bakker, een kruidenier, een snackbar. Maar zo zitten kleine Friese dorpen niet in elkaar. De plaatselijke middenstand ligt er verspreid. Ik kom een warme bakker tegen en zie verderop aan de doorgaande weg een café. In een zijstraat vind ik een slijterij en ernaast een weg die naar supermarkt Wiersma leidt.
‘Is hier ergens een snackbar?’ vraag ik de cassière van de supermarkt.
‘Ja hoor,’ zegt ze, ‘In de hoofdstraat is er een, en anders heeft het café ook wel snacks.’

Ik loop terug naar de doorgaande weg en stuit op café-snackbar ’t Centrum die ik net voorbij was gelopen. Het is een groot pand, met een wit gepleisterde voorgevel en een prachtige jugendstil deur. Ik probeer naar binnen te gluren, maar er brandt geen licht. Net als ik een foto wil maken trekt de eigenaar de rolgordijnen omhoog. Hij opent de deur voor me.
Ik vraag hem of hier vroeger een kleermaker woonde. Wietse, zoals de snackbareigenaar heet, vertelt me dat hij het pand in 1982 heeft gekocht van kleermaker Klaas Schotanus. ‘Hier was de toonbank en daarachter de paskamers,’ wijst hij.
Ik bestel een patatje en een frikandel speciaal en maak foto’s van de prachtige jugendstil tegelvloer. De originele vloer, verzekert Wietse me. Hij vertelt me ook dat de tweede verdieping er in 1904 op is gebouwd.
Terwijl ik mijn patatje eet, mijmer ik over mijn overgrootmoeder Aaltje. Zou dit echt het huis zijn waar ze is geboren? Het ziet er chique uit, in mijn fantasie stijgt de familie Schotanus een paar stappen op de sociale ladder.

Maar als ik me later op de website Allefriezen verdiep in de familie Schotanus uit Minnertsga, zie ik dat Aaltje dienstmeid is als ze in 1885 met Enne trouwt en dat haar moeder Gatske, die jong weduwe is geworden, op een gegeven moment arbeidster is. De sociale kloof tussen de familie Schotanus en de familie Nieuwenhuis kan nooit groot zijn geweest.

Het schrijven van een familiegeschiedenis is een delicaat balanceren tussen verbeelding en feiten. De schrijver moet zijn verbeeldingskracht inzetten om de wereld van zijn voorouders tot leven te brengen, maar de feiten zijn toch de kapstok waaraan het verhaal is opgehangen.

Over deze en andere kwesties gaat het op de cursus Familieverhalen schrijven die ik vanaf 13 februari geef bij de SKVR-Schrijversschool, acht keer (om de veertien dagen) op de maandagavond.

Op de foto het huis in Minnertsga. Het is het huis met de zonwering. Het haventje bestaat niet meer.

In 2011...

- brachten we heel wat uren door in Drenthe. Vanaf voorjaar 2012 biedt het Drents Archief verschillende routes aan waar je op locatie via je smartphone verhalen kunt horen en foto’s en filmfragmenten bekijken. Marjan verdiepte zich in de hunebedden en begon zich af te vragen of reuzen misschien toch echt bestaan hebben. Willy wekte de geschiedenis van de wijk Assen Oud-Zuid tot leven….

- ontmoetten we veel enthousiasme voor Lief land, maar helaas bleef het daarbij. Jammer, want we hadden graag willen horen waar de Drenten hun eerste zoen beleefden…..

- organiseerde Willy een wandeling langs het oostelijke deel van de Rotterdamse Brandgrens waar ze de deelnemers brandgrenspanden en wederopbouwflats liet zien....

- en maakte ze lesbrieven over de Biesbosch en de geschiedenis van de watertorens. Wist u dat watertorens op het platteland hoger zijn dan watertorens in de stad….

- voerde Marjan pilots uit voor het project Rotterdam Was. Leerlingen in schakelklassen wilden alles weten over de verhouding met Suriname. In Schiebroek dachten leerlingen na over de veranderingen in de jaren zeventig en interviewden ze hun oma's: 'Jongeren werden in de jaren zeventig al brutaler maar nu is het nog erger.'

- werkten we voor een schoolboekenuitgever aan lesmateriaal over cultureel erfgoed....

- redigeerde Marjan een boekje over tradities en gebruiken in de Hindoestaanse gemeenschap....

- schreef Willy monologen voor een theatrale rondleiding op het stoomschip De Rotterdam: voor de kapitein, zijn dochter, de stuurman, een scheepsjongen, een landverhuizer en een goochelaar....

- en schreef ze twee monologen als vervolg op de Willem van Oranje monoloog die al meer dan honderd keer is gespeeld op basisscholen in Zuid-Holland. Nu waren Hugo de Groot en Spinoza aan de beurt. De Spinozamonoloog beleefde zelfs een try out in het Spinozahuis in Rijnsburg. Volgens kenners was de filosofie van Spinoza goed weergegeven. De theaterstichting Het Lage Licht, van Willy en Minnkus de Groot, bedacht een nieuwe theatervorm: cluedotheater. Het publiek mocht in de vuurtoren van het Havenmuseum de moord op Blonde Mien oplossen....

- werd het project Heimweeliedjes/Lied van je moeder dat Marjan uitvoerde met Hanneke Willemsen van Het verhaal van… overgedragen aan Stichting Welzijn Noord. Een groep meiden in het Oude Noorden ging meteen voortvarend aan de slag. In 2012 verschijnt er een boekje....

- waren we -sssst- ook bezig met eigen schrijfprojecten. Zo speurde Marjan archieven af om materiaal over de schrijver Janwillem van de Wetering naar boven te halen, en reisde Willy een paar keer af naar Friesland om onderzoek te doen voor haar familiegeschiedenis....

- gaf Willy cursussen creatief schrijven, levensverhalen schrijven en twee keer de cursus schrijven voor theater, bij Formaat, werkplaats voor participatief drama, en bij het Rotterdams Wijktheater....

- omarmden we het nieuwe werken. We namen afscheid van ons kantoor aan de Provenierssingel 66 en werken nu vanuit huis, vanuit de Hub, maar u kunt ons ook regelmatig vinden in De Tuin aan de Kralingse Plas, een koffiehuis Nika in het Oude Noorden of het Nieuw Rotterdams Café in de voormalige redactieburelen van NRC aan de Witte de Withstraat. Dus als u het tijd vindt voor een hernieuwde kennismaking, weten wij wel een leuke plek.